Kısa adı SLCP olan “Social and Labor Convergence Program”, küresel tedarik zincirlerindeki çalışma koşulları hakkında doğru verileri yakalamaya yönelik araçlar sağlıyor. Çok paydaşlı bu girişim, veri paylaşımını kolaylaştırarak tekrarlayan sosyal denetimlere harcanan kaynağın önüne geçiyor. Programdaki son gelişmeleri, organizasyonun Direktörü Janet Mensink anlatıyor.

Sektörümüzdeki üretim standartları, birkaç on yıldır çevresel ve sosyal uygunluk şartları etrafında şekilleniyor. Önce tüketicilerin tercihleri ve dolayısıyla markaların satın alma pratikleri arasına giren uygunluk şartları; gitgide yasal zorunluluk haline gelerek uluslararası ticaretin bir parçası oluyor. Tekstil ve hazır giyim üreticilerimizin en büyük pazarı Avrupa Birliği’nde Tedarik Zinciri Direktifi olarak da bilinen ve AB pazarında dolaşıma giren tüm ürünlerin tedarik zinciri boyunca sosyal uygunluğu şart koşan Due Dilligence Direktifi, bunun en güncel örneklerinden biri.

Oldukça kompleks ve uzun bir tedarikçi listesine sahip olan sektörümüzde, markalar ve satın alma grupları, üreticilerin bu şartları yerine getirdiğini garanti altına almak için çeşitli denetim mekanizmaları kullanıyorlar. Fakat her markanın yıl içinde tedarikçilerine bazen birden fazla kez denetim yapması, benzer şartların farklı denetçilerce tekrar tekrar denetlenmesi, farklı markalara üretim yapan üreticilerin benzer denetimlerden defalarca geçmesi, hem markalar hem de üreticiler için bir soruna dönüşmeye başladı. Tekrar eden denetimlerin yol açtığı işgücü ve finansal maliyet, sektörde “denetim yorgunluğu” olarak anılan problemi doğurdu.

Buna çözüm olarak, bazı markaları ve üreticileri bir araya getiren girişimler oluşmaya başladı. Sosyal uygunluk denetimlerinin, sektörde adil bir çalışma hayatı için önemini yadsımayan, fakat tekrar eden denetimler için harcanan kaynakların boşa gitmesini önlemeyi amaçlayan bu girişimlerden biri, “Social and Labor Convergence Program (SLCP)”. Sendikamızın 2019 yılından beri imzacısı olduğu ve desteklediği, o tarihten bu yana Türkiye’de bilinirliği ve yaygınlığı git gide artan SLCP’deki son gelişmeleri organizasyonun Direktörü Janet Mensink ile konuştuk.

Denetim yorgunluğuyla mücadelede SLCP nasıl bir rol oynuyor?
Son yirmi ila otuz yılda sosyal uyumluluğa yönelik ilginin fazlalaşması, küresel tedarik zincirlerindeki çalışma koşulları hakkında farkındalığı da önemli ölçüde artırdı. Ancak bu uyum odaklı yaklaşım, sosyal denetimlerin, protokollerin, standartların ve kuralların büyük ölçüde çoğalmasına neden olarak kaynakların tükenmesine ve birçok paydaş için denetim yorgunluğuna neden oldu. Bu durum en çok da denetim verileri veya sonuçları üzerinde hiçbir mülkiyete sahip olmayan, yılda birden çok kez tekrarlayan ve gereksiz denetimlere tabi tutulan üretim tesislerini zorlamaktadır. Sosyal denetimlerin olumlu niyetine rağmen, silolar halinde veri toplayan ve bulgularını paylaşmayan organizasyonlar, sektörün çalışma koşullarını iyileştirmek için kolektif kapasitesini kısıtlayan uygulamalara yol açtı. Social and Labor Convergence Program, bu sistemik sorunu çözmek için kuruldu. SLCP, sosyal ve çalışma verilerini toplamak ve doğrulamak için tüm tescilli sosyal denetim programlarını tek bir değerlendirmeyle değiştirmek üzere tasarlanmış Birleşik Değerlendirme Çerçevesini (CAF) geliştiren ve uygulayan çok paydaşlı bir girişimdir. Birleşik Değerlendirme Çerçevesi, puanlama veya yargılama olmaksızın yüksek kaliteli doğrulanmış bir veri setiyle sonuçlanan ve paydaşlar arasında veri paylaşımını kolaylaştıran bir veri toplama aracı ve doğrulama metodolojisini içerir. Tek bir değerlendirme çerçevesi, mevcut denetim çabalarının yapısal zorluklarını ortadan kaldırır. SLCP, tesislerin doğrulanmış sosyal ve işgücü verilerini birden çok iş ortağıyla paylaşmasına olanak tanıyarak, her bir alıcının kendi tedarikçi denetimini gerçekleştirme ihtiyacını ortadan kaldırmaya yardımcı olur; hem alıcı hem de tedarikçi denetim yorgunluğu maliyetlerini azaltır ve kullanıcıların şu anda denetimlere harcanan kaynakları çalışma koşullarının iyileştirilmesine aktarabilmelerine imkân sağlar.

SLCP nasıl büyüdü ve sektöre etkileri neler oldu?
2019’daki lansmanından bu yana hızla büyüyen SLCP, şu anda 60’tan fazla ülke ve bölgede faaliyet gösteriyor ve dünya çapında SLCP’ye kayıt olan tesis sayısı 9 bin 500’ü aştı, Türkiye’den ise 1000’den fazla tesis SLCP’ye kaydoldu. 2020 yılında dünyada 1500, 2021 yılında 4 bin 500 tesis SLCP sürecini tamalarken, 2022 yılı sonunda 7 bin tesis SLCP sürecini bitirmiş olacak. Türkiye’deyse 2021’de 570 tesis doğrulanmış değerlendirmesini tamalarken, 2022 yılı Kasım ayında bu sayı 750’yi aşarak istikrarlı bir büyüme kaydetti. SLCP’yi uygulamaya başlayan tesisler, uygulamaya başladıktan sonra geçirdikleri denetim sayısının ve denetimlere harcanan sürenin önemli ölçüde azaldığını, yeni alıcılarla (markalarla) çalışmaya başlamalarının kolaylaştığını bildiriyorlar. Örneğin bir Türk üretici, 2021 yılında denetimlere harcanan sürenin 32 gün daha az olduğunu hesapladı.

Tesisler tek veri setini tüm müşterileriyle nasıl paylaşabilir?
Tesis sahipliği ve hesap verebilirlik vizyonu doğrultusunda, doğrulanmış SLCP veri setini kiminle paylaşmak istedikleri tesislerin elindedir. Doğrulanmış veri seti, farklı standartlar veya davranış kurallarıyla uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır; böylece markalar ve diğer paydaşların verileri puanlamasına veya yorumlamasına imkân sağlar. Bu sayede verileri zaman içinde, farklı tesis türleri ve bölgelere göre karşılaştırmak için muazzam bir potansiyel yaratır. Doğrulanmış SLCP verilerinin artan kabulü, bu faydaları doğrulamaktadır. 60’tan fazla marka, perakendeci ve standart sahibi (Inditex, H&M, C&A ve PVH dâhil), kendi özel araçları yerine SLCP’yi kabul etmeyi halka açık olarak taahhüt etti. SLCP verilerini kabul eden paydaşların artması, bir tesisin doğrulanmış veri setini çok sayıda alıcı, müşteri ve ortakla paylaşma konusundaki büyük potansiyelini gösteriyor. Bir diğer Türk üretici ise, 2021’de SLCP onaylı verilerini üretim hacimlerinin yüzde 80’ini oluşturan müşterilerle paylaşabildiklerini bildirdi.