Yünsa, uyguladığı Toplam Verimli Yönetim (TPM) modeliyle, Japonya JPIM Enstitütüsü’nden TPM Mükemmellik Ödülü’nü kazandı. Bu prestijli ödüle Türkiye’den layık görülen ilk ve tek tekstil firması olan Yünsa’nın Operasyon Direktörü Engin Sarıbüyük ile konuştuk. Ödülün sekiz yıllık zorlu bir değerlendirme sürecinin ardından geldiğini söyleyen Sarıbüyük, bu gelişmenin Yünsa ve Türk tekstil dünyası için ne anlama geldiğini anlattı.

Yünsa’da operasyonel mükemmellik ve verimlilik için ne tür çalışmalar yapıyorsunuz?
2000’li yılardan sonra kalitenin ve farklılaşmanın ön plana çıkmasıyla operasyonel mükemmellik çalışmalarına EFQM mükemmellik modeliyle başladık. Ardından kalite çemberleri, 6 Sigma, Yalın 6 Sigma çalışmalarını deneyimleyerek yolculuğumuza devam ettik. 2012 yılından bu yana ise Yünsa’da operasyonel mükemmellik çalışmalarımızda ve üretim süreçlerimizde Toplam Verimli Yönetim (TPM) modelini uyguluyoruz.

TPM yönetim modelinin temel amaçları arasında her türlü kaybın sıfırlanması, çalışan bilgi ve beceri seviyesinin yükseltilmesi, düzeyli ekipmanla kaynak kullanımının teşviki, çalışanların verimliliğine odaklanılması ve üretim temellerinin güçlendirilmesi başlıkları öne çıkıyor. Tesislerin modernizasyonu ve teknolojilerinin geliştirilmesinin yanı sıra işletme standartlarının iyileştirilmesi, güçlendirilmesi, endüstrinin de gelişimine katkıda bulunulması hedefleniyor.

Geçmişte uyguladığımız diğer modellerle TPM’in temel farkına ve TPM’de ısrarcı olmamızın nedenine baktığımızda, TPM öncesi modellerin genelde daha küçük grupları hedefleyen, tüm çalışanları iyileştirme faaliyetlerinin içine katamayan uygulamalar olduğunu deneyimledik. TPM ile birlikte, bu geçmiş deneyimlerimizi TPM öğretileriyle birleştirerek Yünsa’daki bütün çalışanların bu faaliyetlerin içinde olduğu bir operasyonel mükemmellik yönetim modeline evirdik. TPM modeline geçiş Yünsa’ya her açıdan önemli katkılar sağladı ve başarılı uygulamalarımız sonucunda Şubat ayında JPIM (Japonya Fabrika Bakım Enstitüsü) tarafından TPM Mükemmellik Ödülü’ne layık görüldük.

TPM Mükemmellik Ödülü’nün kriterleri ve değerlendirme süreci hakkında bilgi alabilir miyiz?
TPM Mükemmellik Ödülü, kâr amacı gütmeyen bir Japon kuruluşu olan Japan Institute of Plant Maintenance (JIPM) tarafından verilen, verimliliği artıran ve üretimin geliştirilmesini hedefleyen bir yönetim modeline bağlı ödül sisteminin adıdır. 1964 yılından bu yana sahiplerini bulan bu ödül dünyada bugüne kadar yaklaşık 2 bin tesise verildi.
Ödülü kazanabilmek için JIPM tarafından belirlenen ölçütlerin tamamını başarıyla ortaya koymuş olmak şart. Şöyle ki, benzer modellerden ayrıcalıklı olarak, tüm faaliyetleri kapsayan bu yönetim modeli doğrultusunda, Yünsa’nın çalışan sağlığı ve iş güvenliğine verdiği önem tescillenmiş olurken, üretimden kalite anlayışına, teslimat, bakım, maliyet, sürdürülebilirlik çalışmalarından çalışanların moral ve motivasyonu kapsayan geniş bir yelpazedeki iş sonuçlarına kadar bir değerlendirme yapıldı. Ayrıca, kültürel dönüşüme yönelik farklı alandaki pek çok faaliyetin de başarılı şekilde gerçekleştirdiğinin altı çizildi. Tüm alanlardaki kriterleri sağladığımızdan yönetim ve üretim faaliyetlerimizdeki başarı çizgisi belgelendi.

Değerlendirme süreci nasıl yürütülüyor?
Değerlendirme süreci yaklaşık bir yıl süren uzun soluklu bir süreç. Bu ödüle aday olabilmek için TPM’in sekiz temel sütununu oluşturan Odaklanmış İyileştirmeler; Otonom Bakım; Planlı Bakım; Kalite Bakım; Erken Ekipman/Erken Ürün Yönetimi; Eğitim; İş Güvenliği, Sağlık ve Çevre ile Ofislerde TPM alanlarında yapmış olduğumuz faaliyetler, aldığımız yol, ortadan kaldırdığımız kayıplar ve yapılan iyileştirmeler değerlendiriyor. Biz bu süreçte bu alanlardaki çalışmalarımızı anlatan yaklaşık 350 sayfalık bir aktivite raporu sunduk. Ardından ön değerlendirme sürecinde sunduğumuz veriler konu uzmanları tarafından değerlendirildi. Başarılı görünen ve istenen sonuçları elde eden firmalar bir sonraki aşama olan saha ve proje denetim aşamasına geçtiler. Bu aşamada da birçok proje sunumu yapıldı; bize verilen geri bildirimler doğrultusunda iyileştirici aksiyonlar alındı. Çok yoğun bir çalışma ve emek içeren bu aşamalar sonucunda Yünsa, prestiji yüksek bu ödüle değer görülen Türkiye’deki ilk ve tek tekstil firması oldu. Sektörümüze öncü olmak gurur verici. Ödülümüzü tüm Yünsa Ailesi’nin emeğiyle aldık ve azimli çalışmalarımız sayesinde daha nice ödüller kazanacağımıza yürekten inanıyorum.

TPM modeliyle birlikte Yünsa’da neler değişti? Operasyonel verimlilik anlamında ne gibi faydaları oldu?
TPM, sürekli iyileştirme faaliyetlerinin işletme içerisinde dinamik kalmasını sağlayan yönetim modellerinden biri. Başarıyla uygulandığı takdirde çalışan, makine, süreç performansında ciddi anlamda iyileşmelerin görülmesini ve sürekliliğin sağlanmasını garanti eden bir model. Bunun için tüm çalışanların sürece aktif bir şekilde dahil olması önemli. Örnek vermek gerekirse, Yünsa’da TPM çalışmaları kapsamında her mavi yaka çalışanın çalıştığı makine ve çevresiyle ilgili haftada minimum bir adet olumsuzluğu tespit edip hata kartıyla bunları bildirmeyle ilgili hedefi var. Bu uygulamaya başladığımız 2012’de bu yana 235 bin hata kartı açılarak bu olumsuzluk ve hataların kayıt altına alınması sağlandı ve bunların yaklaşık yüzde 95’i mevcut ekiplerimizle giderildi. Tespit edilen bu olumsuzlukların tekrarının önlenmesi için 27 bin adet önce/sonra kaizen yapıldı; bunlardan alınan derslerle 3 bin 800 adet tek nokta eğitimi hazırlandı. Bunun yanında iyileştirme ekiplerimiz kobetsu kaizen olarak adlandırdığımız 485 adet iyileştirme projesi yaparak şirket süreçlerinin ve iş sonuçlarının geliştirilmesi için katkı sağladı.

Sıfır kayıp kavramı, ilkemiz olarak belirlediğimiz bakış açımızın temelini oluşturuyor. Sıfır kayıp hedefiyle iş yapış şeklimizi sürekli biçimde güncelliyoruz. İşletmemiz içerisinde proseslerin ve ürünlerin izlenebilirliği için teknolojiyi etkin kullanıyor, kumaş ve makine arasındaki haberleşmenin otomasyonu üzerindeki çalışmalarımıza devam ediyoruz. TPM modeline geçtiğimiz 2012 yılından bu yana ekipman verimliliğinde yaklaşık yüzde 20 oranında artış sağladık; aylık arıza sayılarını 14 kat düşürdük. Öte yandan yeni ürün talebinde müşteriye dönüş sürelerinde yüzde 48’lik bir iyileşme yaşanırken, müşteri şikayetleri ise beş kat azaldı. İş güvenliği alanında da çok başarılı çıktılar elde ettik. 2013-2020 yılları arasında gün kayıplı iş kazalarında 27 kat düşüş sağladık; tam 421 gündür de sıfır iş kazasıyla faaliyetlerimize devam ediyoruz. Hem beyaz hem de mavi yaka çalışanlarımızla TPM yönetim sistemiyle ilerleyerek ortak başarıya doğru yol alıyoruz. Hedeflerimiz, motivasyonlarımız aynı çatı altında birleşiyor.

Bu ödül hem Yünsa hem de Türk tekstil sektörü için ne ifade ediyor?
TPM ödülü her açıdan ülkemiz adına gurur verici. Çünkü yerli ve milli bir firma olarak uluslararası alanda çok prestijli bir ödülü kazanıp ülkemizde gerçekleşen önemli çalışmalar ve atılımların dünyaca bilinmesini sağlıyoruz. Bu tür örnek uygulamalarla yalnızca Yünsa’nın marka bilinirliğini artırmakla kalmayıp, ülkemizin başarılı tekstil markalarının da önünü açtığımıza inanıyoruz.

Ödülü kazanan Türkiye’deki ilk ve tek tekstil firması olarak sektörümüzdeki öncü rolümüzü kanıtladık. Biz, yıllık 10 milyon metre üst segment yünlü kumaş üretim kapasitesiyle Avrupa’nın en büyük entegre üretim tesislerinden birine sahibiz. Üretimimizin yarısından fazlasını yurt dışına ihraç ediyoruz. 50’den fazla ülkeye ihracat gerçekleştiriyor, müşteri portföyümüzde bulunan dünya modasında söz sahibi 400’ü aşkın önemli markaya ürünlerimizi ulaştırıyoruz. Türkiye’yi yalnızca yurt içinde değil, yurt dışında da başarıyla temsil eden milli bir marka olarak küresel rekabette daha üst seviyelere yükselmek için çalışıyoruz. Öncü çalışmalarımızla sektörümüze de örnek oluyoruz.
Geçmişte TPM modelinin tekstil için çok uygun bir yönetim modeli olmadığı, daha çok otomotiv, beyaz eşya, FMCG gibi sektörlerde başarılı olacağı yönünde genel bir kanı vardı. Bizim aldığımız bu ödül, TPM yönetim modelinin tekstil sektöründe de başarıyla uygulanabileceğini ortaya koydu. Çalışanların bilgi ve beceri seviyesini yükselten bu modelin daha yaygın uygulanması Türk tekstil sektörünün daha ileri bir noktaya taşınmasına vesile olacaktır.

Yünsa, çıtayı daha da yükseltmek adına ne tür planlara sahip?
Çevreye olumsuz etkisi az, doğayı korumayı öncelik edinen uygulamalarımız ve verimli üretim hedefimizle sürekli gelişim gösteriyoruz. Bu düşüncemizden hareketle, son iki yıldır makine altyapımızın modernizasyonlarını ön planda tutarak teknoloji yatırımlarına ağırlık verdik. Yakın dönemde apre, dokuma, kalite kontrol alanlarında yatırımlar yaptık. Yaptığımız bu yatırımlarla üretim hızımızı dokuma bölümünde iki katına çıkardık. Fire oranlarımızı yine dokumada yüzde 50 oranında azalttık. Benzer şekilde aprede de ramöz yatırımı yaparak hem elektrik hem de doğalgaz sarflarımızı yüzde 30 oranında düşürdük. Ramözde klasik bilinen fular ile apre uygulaması yerine elektrosprey yatırımı yaparak kimyasal sarf ve maliyetlerinde azalma sağladık. Fular ile yapılması mümkün olmayan, kumaşın farklı yüzeylerine farklı apre uygulamaları da geliştirdik.

Önümüzdeki dönemde de mevcut ve yeni makinelerin daha yüksek kullanılabilirlik oranıyla çalıştırılması konusunda TPM faaliyetlerini ve araçlarını kullanmaya devam edeceğiz. Bundan sonraki süreçte TPM Ödül kategorilerinde üç aşama mevcut. İlki almış olduğumuz Mükemmellik ödülünün devamlılığını taahhüt eden Mükemmellikte Devamlılık ödülü; sonraki iki yılda TPM Başarı Özel ödülü, daha sonrasında ise en üst ve son kategori olan Dünya Klasında Üretim TPM Başarı ödülüdür. Bu üç ödülü de şirketimize ve ülkemize kazandırmayı hedefliyoruz.