Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası (TTSİS) ve Türk Tekstil Vakfı (TTV) ortaklığında yürütülen Tekstil Sektöründe Mesleki Eğitim Kalitesinin Arttırılması Projesi, Şubat 2022 itibarıyla faaliyetlerine başlamıştı. Proje süreçlerini ve sektör için beklenen faydalarını paylaşmayı amaçlayan açılış toplantısı, 24 Mayıs tarihinde yapıldı. TTSİS üyeleri, Türk Tekstil Vakfı Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezleri’nden öğrenci ve öğretmenler, mesleki eğitim camiasından yönetici ve öğretmenlerden oluşan yaklaşık 200 katılımcının hazır bulunduğu toplantıya, Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi Başkanı Doç. Dr. Salim Atay, AB Türkiye Delegasyonu Eğitim Sektör Temsilcisi Prof. Dr. Mustafa Balcı ve PERYÖN Genel Sekreteri Emre Tamer de görüşlerini paylaşarak katkıda bulundular.

İşgücü açığı, günümüzde imalat sanayiinin en önemli sorunlarından biri. Pandemi boyunca çalışma şekillerinin değişmesi, bazı sektörlerde talebin düşmesi ve imalatın duraksaması gibi sebeplerle çalışanlar yer değiştirdi ya da kendilerine yeni kariyer yolları çizdi. Dijital ve yeşil dönüşümle birlikte çalışanlarda beceri ihtiyaçların değişmesiyle de iş-beceri açığı oluştu. Bir başka deyişle bir kısım çalışan işlerini kaybedip yeni iş bulamazken, işverenlerin ihtiyaç duyduğu açık pozisyonlar uzun süre boş kaldı.

2021 yılı itibarıyla tüketici taleplerinin tekrar artması ve üretimin pandemi öncesi seviyelere geri gelmesiyle çarklar yeniden dönmeye başladı, istihdam tekrar arttı; hatta bu kez işsizlik rekor seviyede düştü. Örneğin AB’de ortalama işsizlik yüzde 6 seviyelerine geriledi ve işgücü açığı, gerek hizmet gerekse imalat sektöründe kendini gösterdi ve söz konusu eksiklik günlük hayatta da hissedilir hale geldi. Lojistik sıkıntılarla birlikte bazı ürünlere erişim zorlaşıyor; havaalanlarında çalışan eksikliğinden dolayı uzun kuyruklar oluştu ve oluşmaya devam ediyor.

Mesleki birikim yavaş yavaş yok oluyor
Bu durum, imalat sanayiinde uzun süredir yaşanan işgücü krizini daha da ağırlaştırdı. Avrupa’da tekstil-hazır giyim-ayakkabı sektöründe çalışanların yüzde 34’ü, 50 yaş üzerinde. 2030’da sektör çalışanlarının 650 bin kadarı emekli olacak ve arkadan onların yerini dolduracak gençler gelmiyor. Bu da sektörün kan kaybetmesine, mesleki becerilerin ve tecrübelerin aktarılamamasına ve biriken “know-how”ın tamamen yok olmasına yol açacak. Buna çare olarak Avrupa’ya göç eden mültecilerin birer yetenek olarak değerlendirilmesi ve eğitimlerle kalifiye çalışanlara dönüştürülmesi tek yol olarak görülüyor.

Aynı durum, tekstil ve hazır giyimde dünyanın sayılı tedarikçileri arasında olan ve yeni tedarik zinciri yapısında daha da önem kazanan ülkemiz için de geçerli. Ülkemize uluslararası müşterilerden siparişler artarken, sanayimiz, açılan pozisyonları uzun zaman dolduramıyor, genç işgücünün ilgisini çekmekte zorlanıyor. Etkin mesleki eğitim ve istihdam politikaları, günümüzün gerekliliklerine uygun mesleki eğitim içerikleri ve işgücüne katılmaya hazırlanan gençlerin doğru yönlendirilmesiyle işgücü piyasası sağlıklı bir dengeyi bulabilir.

Hükümetimizin mesleki eğitim politikalarına verdiği önem umut verici. Mesleki ve teknik öğretim kurumlarından mezun olan öğrencilerin işgücüne katılım oranı her yıl artıyor. Bu oran 2014’te yüzde 50 iken 2018’de yüzde 82’ye yükselmiş. Mevcut rakamlar olumlu bir görünüm sağlasa da bu gençlerin mezun oldukları alanda çalışma oranı oldukça düşük. Örneğin 2018-2019 eğitim öğretim yılında mesleki ve teknik kurumlarından yaklaşık 400 bin kişi mezun olmuş; fakat mezuniyet alanında çalışma oranı birçok meslek alanında yüzde 5’ten daha düşük seviyede. Bu da mezunların mesleki becerileriyle yaptıkları işin gerektirdiği beceriler arasında önemli bir farklılık olduğunu gösteriyor.

Hedef, sektörün ihtiyaçlarına uygun bir mesleki eğitim içeriği sağlanması
Sektörün ihtiyaç duyduğu insan kaynağına erişimesine büyük önem veren ve mesleki eğitim ve burslar gibi pek çok çalışma yürüten Sendikamız, Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye yönelik hibe çağrıları kapsamında “Sektörel Mükemmeliyet Merkezleri’nin Kurulması Yoluyla Mesleki ve Teknik Eğitimin Kalitesinin Artırılması” programını önemli bir fırsat olarak görerek, Türk Tekstil Vakfı ortaklığında bir proje hazırladı ve hibe almaya hak kazandı. Yaklaşık 2 yıllık bir değerlendirme süreci sonunda, Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu ve Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile imzalanan sözleşmeyle başlayan proje kapsamında, mesleki eğitim konusunda en yüksek otorite olan Millî Eğitim Bakanlığı ile imzalanan protokolle tüm paydaşları kapsayan bir yapı kuruldu ve Şubat 2022’de çalışmalara başlandı. 18 ay sürecek proje kapsamında ilk etapta çeşitli yetkinliklere sahip proje ekibi oluşturuldu ve Sendikamız bünyesinde Mesleki Eğitim Yetkinlik Geliştirme Merkezi’nin fiziki altyapısı kuruldu.

Projede kritik bir rolü olacak bu merkez; tekstil sektörüyle meslek öğretmenleri arasında bir köprü kurarak, mesleki eğitimin sektörün ihtiyaçlarına göre şekillendirilmesini sağlayacak. Sanayiciler arasında yapılacak ihtiyaç analiziyle gerekli beceriler tespit edilecek, mevcut tekstil teknolojisi eğitim müfredatı bu yönde gözden geçirilecek, tekstil teknolojisi öğretmenleri için hizmet-içi ve işbaşı eğitim içeriği oluşturulacak ve özellikle üyelerimizin yoğunlukla faaliyet gösterdiği illerdeki meslek okullarında çalışan öğretmenlere pilot olarak uygulanacak. Bu güncellenmiş eğitimlerin etkileri ölçülecek, gerekli revizyonlar yapılacak ve Milli Eğitim Bakanlığımızın kullanımına sunulacak.

Proje paydaşları ilk kez bir araya geldi
Tekstil sektörü ve mesleki eğitim camiasını bir araya getiren ve projenin detaylarının paylaşıldığı Açılış Toplantısı, 24 Mayıs tarihinde İstanbul’da gerçekleştirdi. Toplantıya, aralarında Sendikamızın üyeleri, tekstil sektörünün temsilcileri, Milli Eğitim Bakanlığı yetkilileri, üniversite, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerimizin ve öğretmenlerimizin bulunduğu yaklaşık 200 kişi katıldı. Genel Sekreterimiz Av. Başar Ay’ın konuşmasıyla başlayan toplantıda, Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi Başkanı Doç. Dr. Salim Atay, AB Türkiye Delegasyonu Eğitim Sektör Yöneticisi Prof. Dr. Mustafa Balcı, PERYÖN Genel Sekreteri Emre Tamer, İstanbul Mesleki ve Teknik Eğitim Şube Müdürü Aykut Akça, Gaziosmanpaşa Küçükköy Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Müdürü Gülfem Yelenlibağ katılımcılarla görüşlerini paylaştılar.

TTSİS Genel Sekreteri Av. Başar Ay, açılış konuşmasında tekstil ve hazır giyim sektörünün gerek istihdamda gerekse üretim ve ihracatta ülkemizin lokomotif sektörü olduğunu ve Türkiye’nin elyaftan kumaşa, terbiyeden nihai ürüne, değer zincirinin tüm aşamalarında üretim kapasitesine ve tam entegre sisteme sahip nadir ülkelerden biri olduğuna değindi. Buna rağmen sanayicilerimizin, genç işgücünün ilgisini çekmekte zorlandığını ve Sendika’nın bunu yenmek için yaptığı çalışmaları anlattı. Genel Sekreter; İhracatçı Birlikleri ve YÖK işbirliğiyle Tekstil Mühendisliği Bölümü’nü tercih eden üniversite öğrencilerine tatmin edici düzeyde bir burs sağlandığını ve bu sayede, bir süredir tercih edilmeyen bu fakültelerin kontenjanlarını yeniden doldurmaya başladığını hatırlattı.

AB Türkiye Delegasyonu Eğitim ve Sektör Yöneticisi Prof. Dr. Mustafa Balcı ise kurum olarak bu program kapsamında farklı sektörlerde toplam 18 projeyi fonladıklarını ve böylece Türkiye’nin mesleki eğitim atağına katkı yaptıklarını vurguladı.

Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi Başkanı Doç. Dr. Salim Atay ise ülkemizin insan kaynakları kapasitesini geliştirmek üzere en üst düzeyde kurulan bu Ofisin, çeşitli programlarıyla yaklaşık 300 bin öğrencinin kariyer yolculuklarına destek olduğunu anlattı ve tüm öğrenci ve iş dünyasını bu programlara ücretsiz olarak katılmaya davet etti. Atay, tekstil sektörünün nerdeyse tarih kadar eski olduğundan bahsederek, en önemli ticaret yolunun adının “İpek Yolu” olmasına değindi ve tekstil sektörünün önemini vurguladı.

Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası, Türk Tekstil Vakfı ve Milli Eğitim Bakanlığı ortaklığında 2003 yılında hayata geçirilen Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezleri (METEM) mezunlarından ve tekstil sektöründe çalışan Asuman Doğrusöz ve Ali Özmen ile yapılan oturumsa toplantının en çok ilgi çeken bölümlerindendi. Doğrusöz ve Özmen, mezun oldukları METEM’lerde aldıkları eğitimin tekstil alanında kariyerlerine katkısını anlatarak katılımcı öğrencilere kariyer yolculuklarında tavsiyelerde bulundular.