Pandemi nedeniyle uzun süredir yüz yüze olarak yapılamayan Euratex toplantıları, 16-17 Haziran’da Brüksel’de gerçekleştirildi. Dünyadaki ve Avrupa’daki gelişmelerin tekstil ve hazır giyim sektörüne etkilerinin değerlendirildiği toplantılarda; Ukrayna kriziyle birlikte yaşanan göçmen akımı, enerji fiyatlarındaki yükseliş ve tüm ülkeleri etkileyen enflasyon artışı ele alındı.

Yazı: Tuba Kobaş Huvaj

Tekstil sektörünün Avrupa Birliği düzeyinde en kapsayıcı temsilcisi olan Euratex’in Genel Kurul ve Yönetim Kurulu toplantıları, 16-17 Haziran 2022 tarihlerinde Brüksel’de gerçekleşti. Uzun zaman sonra ilk kez yüz yüze yapılan toplantıda, Avrupa Birliği’nin gündemindeki konuların tartışmaların içeriğini belirlemede etkili olduğu gözlemlendi. Önceki yıllarda yapılan toplantılarda daha ziyade sürdürülebilirlik ve tedarik zincirleri gibi konular değerlendirilirken, bu yıl Ukrayna kriziyle birlikte yoğunlaşan göçmen akımı, enerji fiyatları ve enflasyondaki rekor artışlar ele alındı.

Sendikamızdan (TTSİS) Yönetim Kurulu Üyesi Harun Tavaşi ve Araştırma Müdürü Tuba Kobaş Huvaj’ın takip ettiği Genel Kurul’da, Harun Tavaşi bir kez daha Euratex Yönetim Kurulu Üyeliği’ne seçildi. Euratex Başkan Yardımcılığı görevini ise İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Yönetim Kurulu Üyesi İsmail Kolunsağ üstlendi.

Toplantıda öne çıkan ve AB’nin değişen tekstil gündemine dair ipuçları veren konuları sizin için özetledik.

Yükselen enerji maliyetleri
Tartışmaların en önemli gündem maddesi, yükselen enerji maliyetleri oldu. Artan taleple birlikte zaten bir süredir yükselme eğiliminde olan enerji fiyatlarına, Rusya-Ukrayna arasında devam eden savaş nedeniyle arz sıkıntısı da eklendi. Yanı sıra artan diğer maliyetlerle sektörde üretici enflasyonunun bazı ülkelerde yüzde 30’a kadar yükseldiği paylaşıldı.

Gaz fiyatlarının sabitlemesi
Avrupa Tek Pazarı’nın en önemli prensiplerinden olan ve şimdiye dek Avrupa Komisyonu’nun çok sıkı denetlediği, serbest piyasaya devlet müdahalesi olarak görülen “devlet yardımları ve sübvansiyonlar”a, enerji krizine karşı vatandaşları ve bazı sektörleri korumak üzere izin verileceği, birkaç ay önce açıklanmıştı. İlk olarak İspanya ve Portekiz’in enerji fiyatlarına üst sınır koyma başvurusu geçtiğimiz haftalarda kabul edildi. Buna göre; elektrik üretiminde kullanılan gaz fiyatları, hem hane halkı hem endüstriler için 12 ay boyunca sabitlenecek. Euratex’in bazı üyeleri, Avrupa Tek Pazarı’nda haksız rekabete yol açabilecek bu uygulamaya izin veren AB’yi eleştirdi ve ülkeler bazında değil, AB düzeyinde bir üst sınır belirlenmesini talep etti. Üyeler ayrıca, bazı endüstrilere zaman zaman enerji kesintisi uygulanacağı tartışmaları üzerine, tekstil endüstrisinin bu kısıtlamalardan muaf tutulması için Avrupa Komisyonu’na başvuru yapılmasını dile getirdi.

Tekstil atıklarının toplanması ve dönüştürülmesi
2025’te yürürlüğe girecek “AB’de tüm tekstil atıklarının toplanması ve geri dönüştürülmesi”ni öngören düzenleme de önemli bir tartışma konusu oldu. Piyasanın, gerek tüketim öncesi gerekse tüketim sonrası geri toplama ve geri dönüşüm için hazır olmaktan çok uzak olduğu ifade edildi. İstatistiklere göre; AB bölgesinde yılda 7 milyon ton tekstil atığı çıkıyor ve bunların sadece yüzde 30’u geri toplanabiliyor. Bunun da küçük kısmı geri dönüştürülüyor; çoğu yakılıyor, gömülüyor ya da ihraç ediliyor, fakat tüm bu bertaraf metotlar artık yasaklanıyor. Bu durumda tekstil endüstrisinin hızlıca atık toplama ve geri dönüştürme kapasitesini artıracak girişimlerde bulunması gerekiyor. Euratex, bu konuda McKinsey Danışmanlık şirketiyle bir proje üzerinde çalışıyor.

Tekstil endüstrisinin işgücü sorunu
Toplantılarda önce çıkan bir başka konu, tekstil endüstrisinin işgücü sorunu oldu. Sektörde 50 yaş üstü (ve yakında emekli olacak) çalışanların oranının her geçen gün arttığı ve bunların yerine genç yeteneklerin gelmediği; 2030’a kadar üretimi aynı seviyede tutmak için 600 bin kadar yeni istihdam yapılması gerektiği paylaşıldı. Bazı üyeler bunun tek çözümünün ücretleri artırmak olduğunu savunurken, sayıları giderek artan göçmenlerin potansiyelinin değerlendirilmesi gerektiği de tartışıldı. “No talent should be wasted / Hiçbir yetenek boşa gitmemeli” mesajı verildi. (Son aylarda AB’de yaşanan rekor düzeyde düşük işsizlik seviyesi, ki AB ortalaması yüzde 6 civarında, işgücü piyasası dengelerinde bozulmaya sebep oldu. Üretimin pandemi öncesi seviyelere gelmiş olması, istihdam ihtiyacını yükseltiyor. Euratex dahi, uzman kadrolarını doldurmakta bir süredir zorlanıyor.)

Göç ve demografik değişim
Göçe bağlı olarak, yakın zamana kadar iş dünyasını şekillendireceği konuşulan iki kritik dönüşüme (yeşil dönüşüm ve dijitalleşme), göç ve demografik değişim de üçüncü bir majör dönüşüm olarak eklendi.

Ukrayna tekstil endüstrisine destek
Ukrayna krizi AB gündeminde üst sıralardaki yerini koruyor, tüm AB kurumları tarafından dayanışma çağrıları devam ediyor. Euratex Ukrayna tekstil endüstrisine destek vermek üzere, ilgili sektör birliğine ücretsiz üyelik önerdi ve ilişkileri yürütmek üzere Ukrayna kökenli geçici bir çalışan işe aldı. Toplantıda sektörün potansiyeline dair sunum yapıldı ve Avrupa’dan sipariş bekledikleri ifade edildi.

Çin gündeme alınmadı
Euratex toplantılarında uzun süredir ilk defa Çin’den ve periferisinden hiç bahsedilmemesi dikkat çekti. Tedarik zinciri tartışmalarında Çin ve Asya ülkeleri hemen hemen hiç yer bulmadı.